آفت‌كش‌هاي سازگار با محيط زيست
در خصوص آسيب‌هاي حبران ناپذير زيست محيطي و پيامدهای منفي مرتبط با كاربرد بي رويه سموم شيميايي در كشورمان تا كنون مطالب فراواني به چاپ رسيده و كارشناسان نسبت به عواقب خطرناك آن هشدار داده اند.
عليرغم اين هشدارها و اقدامات سازمان هاي مسئول، متاسفانه باز هم شاهد كاربرد سمومي در كشاورزي هستيم كه مصرف برخي از آنها به دليل طيف وسيع عملكرد، سميت شديد و اثرات مخرب بر سلامتي انسان، سالهاست در كشورهاي توسعه يافته ممنوع گرديده است.
اينگونه سموم، به دليل طيف گسترده اثرشان و بعضاً پايداري زياد، به غير از آفات مورد نظر بسياري از حشرات و موجودات مفيد را از بين مي‌برند و به همين دليل مي‌توانند باعث طغيان جمعيت آفات شوند. ضمن اينكه آفات به تدريج و در طي چند نسل نسبت به آنان مقاوم شده و كشاورزان ناچار به افزايش ميزان مصرف و يا جايگزيني با سموم ديگر مي‌گردند.
هدف از اين مقاله آشنايي خوانندگان با نسلي از آفتكش ها ست كه گرچه در كشورهاي توسعه يافته چندان جديد محسوب نمي‌شوند ولي متاسفانه در ايران نزد اكثر كشاورزان و مصرف کنندگان، ناشناخته هستند.
امروزه، كارشناسان آفتكش هايي را كه توصيه مي‌كنند كه حتي‌المقدور داراي خصوصيات زير باشند:
- حداقل سميت براي مصرف كنندگان
- حداقل پايداري در محيط زيست
- حداقل سميت براي حشرات و موجودات مفيد و غير هدف
- حداكثر انتخاب نسبت به آفت مورد نظر
“آفتكش هاي سازگار با محيط زيست” اكثراً با معيارهاي فوق همخواني دارند و به همين دليل توانسته‌اند جاي خود را در مبارزه با آفات در مزارع و گلخانه ها يافته و در اکثر موارد جايگزين مناسبي براي سموم خطرناك شيميايي باشند.
البته اشاره به همة اين آفتكش ها در اين مقاله كوتاه نمي‌گنجد ولي محصولاتي كه تاکنون بيشترين كاربرد را در مبارزه با آفات پيدا كرده‌اند، براي اطلاع علاقه‌مندان، بطور خلاصه معرفي مي‌شوند.
حشره‌كش‌هاي با منشاءگياهي (بوتانيك):
مواد موثر اين گروه از حشره‌كش‌ها از گياهان خاص استخراج مي‌شوند و اغلب داراي پايداري كم بوده و به استثناء نيکوتين، اکثرا برای حيوانات خونگرم کم خطر هستند.
برخي گياهاني كه براي ساخت اين خانواده از حشره‌كش‌ها استفاده مي‌شوند، عبارتند از:
گياهي از خانواده داوودی است که ترکيبات موجود در گل آن براي بسياری از حشرات كشنده هستند و بنابراين عصارة آن كاربرد وسيعي در مبارزه بر عليه حشرات دارد. عصارة گل پيرتروم براي پستانداران کم خطر است و در مقابل نور آفتاب به سرعت تجزيه مي‌شود و بنابراين پس از نابودی حشرات مورد نظر، بر خلاف سموم شيميايي، بر روی گياهان اثر سمي باقي نمي گذارد .
اين گياه بدليل شرايط اقليمي مناسب، در كشورهاي آفريقاي مركزي در سطح وسيع كاشته شده و صادر مي‌گردد. البته در ايران نيز اين گياه بطور آزمايشي و محدود كاشته شده است كه اميد است در صورت موفقيت اين طرح ، در آينده نزديک شاهد توليد انبوه آن باشيم.
آزاديراكتين (Azadirachtin يا Neem)
عصاره روغني بدست آمده از دانه‌هاي اين درخت، كه بومي جنوب آسيا و شبه قاره هند است , به صورت فرمولاسيون های مختلف (پودر، عصاره روغني، روغن امولسيون شونده و…) عرضه مي‌شود و به دليل اثرات ضد تغذيه، مختل کننده رشد و نابود كنندگي طيف وسيعي از حشرات زيان آور و همچنين غير سمي بودن براي پستانداران، در کشورهای توسعه يافته با استقبال قابل توجهي از سوي كشاورزان علاقه‌مند به محيط زيست روبرو شده است.
اين ماده از عصاره پوست مرکبات بدست مي آيد و ضمن غير سمي بودن برای انسان، بر روی گروه وسيعي از حشرات و کنه ها ی گياهي و دامي موثر است .
حشره کش بسيار موثری است که از ريشة گياهي به نام دريس كه بومي جنوب شرق آسيا و آمريكاي جنوبي و مركزي است استخراج مي‌شود و با دارا بودن LD50 گوارشي 350 mg/Kg ، نسبت به ساير حشره کش های با منشا گياهي برای انسان سمي تر است .
پودر بدست آمده از آسياب کردن ريشه اين گياه بومي آمريكاي جنوبي و مركزي ,حشره کش موثری است که عمدتا برای کنترل حشرات برگخوار استفاده مي شود .
از دانه‌هاي گياهي حاره‌اي بدست مي‌آيد و بر روی حشرات از طريق تماسي و گوارشي عمل مي کند . ساباديلا نسبت به ساير حشره کش های گياهی , کمترين سميت را برای حيوانات خونگرم داراست .
ترکيب آلکالوئيدی که از گياه توتون استخراج مي گردد و قديمي ترين و در عين حال سمي ترين حشره کش گياهي برای بستانداران است . اين ماده معمولا بصورت نيکوتين سولفات 40% عرضه مي شود و حشره کش و کنه کش تماسي موثری است که برای مبارزه با حشرات مکنده از قبيل زنجرکها , شته ها , تريپس ها , مگس های سفيد و کنه های تار عنکبوتي کاربرد دارد.
آفت کش های بيولوژيک :
اين گروه از آفت کش ها حاوي موجودات زنده ميکروسکوپي از قبيل قارچ ها و باكتريها هستند که معمولا موجب بيماری و مرگ تدريجي آفات مي شوند . يکي از رايج ترين آفت کش های بيولوژيک، باکتری Bt يا Bacillius thuringiensis است که سويه های مختلف آن برای کنترل آفات گوناگون مانند لاروهای برگخوار ، سوسک کلرادو، لارو پشه و تعدادی ديگر بکار مي روند .
Bacillius thuringiensis بصورت گوارشي عمل مي‌كند و بنابراين بايد طوري روي گياه پخش شود كه بوسيله آفات خورده شود .
آفت کش های بيولوژيک اگرچه معمولا نسبت به ساير آفت کش ها پر هزينه ترند ولي بدليل بي خطر بودن برای انسان و عملکرد انتخابي نسبت به آفات مورد نظر ,کماکان نزد علاقه مندان به محيط زيست از محبوبيت زيادی برخوردارند .
3-آفت‌كش‌هاي با منشاء گياهي و معدني (BioPesticides ):
اين گروه از آفت کش ها حاوی ترکيبات گياهي غير سمي ( مانند عصاره سير، فلفل، اکاليپتوس، روغن های خوراکي، صمغ ها و ...) و ترکيبات معدني ( مانند کربنات، سولفات و فسفات کلسيم، پتاسيم، آهن و ... ) بوده و به دلايل زير، امروزه از پر مصرف‌ترين آفتكش در كشورهاي توسعه يافته هستند:
- براي انسان و ساير موجودات خونگرم بي خطر هستند.
- بسيار مقرون بصرفه هستند و كاربرد آنان از آفتكش هاي ميكروبي و گياهي بسيار كم هزينه‌تر است.
- در طبيعت به سهولت تجزيه مي‌شوند و هيچگونه اثر سمي از خود بجاي نمي‌گذارند، بطوريكه محصولات كشاورزي را مي‌توان بلافاصله پس از كاربرد اين آفتكش ها به مصرف خوراكي رسانيد.
- اكثراً انتخابي عمل مي‌كنند و فقط بر روي آفات مورد نظر اثر كشنده دارند.
شرکت کيمياسبزآور مفتخر است که با تلاش کارشناسان خود، برای اولين بار در کشور موفق به توليد و عرضه اين گروه از آفت کش ها گرديده است .
تحقيقات انجام شده در سالهای اخير در مزارع و گلخانه های سبزي، صيفي، ميوه و گياهان زينتي، کارآيي اين محصولات را در مبارزه با طيف وسيعي از آفات و بيماری های گياهي به اثبات رسانيده اند , بطوريکه هم اکنون کشاورزان بسياری با رضايت خاطر و بدون نگراني از عوارض سوء سموم شيميايي از توليدات اين شرکت استفاده مي نمايند .
اميد است، با بكارگيري آفتكش های سازگار با محيط زيست در كشورمان. شاهد كاهش استفاده از سموم خطرناك و توليد محصولات كشاورزي سالم‌تر باشيم. اگر چه تحقق اين هدف مستلزم تلاش خستگي ناپذير کارشناسان و ايجاد انگيزه كافي در مصرف كنندگان و کشاورزان مي‌باشد.
پیشنهاد ما به شما، استفاده از آفتکش های سازگار با محیط زیست با نام های تجاری "پالیزین" و "تند اکسیر" است که دارای استاندارد ارگانیک ایران و اروپا هم هستند.
خواهشمند است در صورت نياز به کسب اطلاعات بيشتر , با ما تماس حاصل فرمائيد.