تاریخچه کشت پسته در ایران

پسته يكي از مهمترين توليدات كشاورزي مي باشد كه با نام ايران در آميخته و پيشينه تاريخي دارد. جنگلهاي  وحشي پسته در منطقه شمال شرقي ايران، ناحيه سرخس و مناطق جنوبي تر آن از قديم الايام وجود داشته اند و تصور مي رود كه درخت پسته از 4تا 3 هزار سال قبل در ايران اهلي شده و مورد كشت و كار قرار گرفته است.

اهميت اقتصادي و تجاري پسته معروف به طلاي سبز كه از لحاظ ارزش يكي از مهمترين اقلام صادراتي كشور ما مي باشد بر هيچ كس پوشيده نيست. اين اهميت از دو جنبه قابل توجه است. اولاً به عنوان منبع تمام نشدني تهيه ارز و ثانياً به علت محدود بودن مناطق توليد پسته در دنيا رقابت كمتر از ساير محصولات است. با توجه به پتانسيل هاي درخت پسته، مثل مقاومت در مقابل خشكي و قدرت تحمل شرايط آب و هوايي نيمه كويري با زمين هاي نسبتاً شور كشت آن در بسياري از نقاط كشور امكان پذير مي باشد.

بر اساس آمار نامه زراعي سال 1387 سطح زير كشت پسته حدود 431 هزار هكتار بوده كه 88 درصد آن درختان بارور و بقيه نهال بوده اند . استان كرمان با 73.6 درصد سطح بارور پسته كشور مقام اول را داراست و دو استان يزد و خراسان رضوي به ترتيب با 8.4 و 6.1 درصد مقام هاي دوم و سوم سطح بارور را به خود اختصاص داده اند . سه استان مذبور جمعاً 1/ 88 درصد سطح بارور پسته كشور و ساير استان هاي پسته كار 9/ 11 درصد سهم در سطح بارور اين محصول را دارند .

آفت های درخت پسته

درخت پسته داراي آفات متعددي است كه هر ساله خسارت قابل توجهي را به اين محصول وارد مي كنند . پسيل معمولي پسته (Lauterer and Burckhardt (pistaciae Agonoscena يكي از مهمترين آفات پسته مي باشد. اين آفت تقريباً در تمام فصل زراعي بر روي درخت پسته فعال مي باشد و پوره ها و حشرات كامل با تغذيه از قسمتهاي مختلف درخت خسارت قابل توجهي را به محصول وارد مي كنند . كنترل اين آفت در سالهاي اخير منوط به استفاده از تركيبات شيميايي بوده،كه در نتيجه كاربرد بيش از حد سموم و از بين رفتن دشمنان طبيعي و مقاوم شدن اين آفت به سموم رايج، سبب طغيان و عدم توانايي كشاورزان در كنترل اين آفت شده است.

به منظور بررسي ميزان تاثير سه حشره كش گياهي سيرينول، پاليزين، تنداكسير و مقايسه ميزان تاثير اين حشره كش ها با دو حشره كش شيميايي رايج در باغات پسته كه عليه پسيل معمولي پسته استفاده ميشوند ( موسپيلان و كنسالت) این حشره کش ها را باهم مقایسه کرده ایم.

ابتدا اثر اين حشره كش ها بر روي پوره هاي پسيل در آزمايشگاه بررسي شد و سپس بر اساس LC₉₀ به دست آمده غلظتهاي ppm 2500 حشره كش سيرينول و پاليزين، ppm 2000 حشره كش گياهي تنداكسير، ppm 500 حشره كش شيميايي كنسالت و g 250 حشره كش شيميايي موسپيلان در شرايط مزرعه اي طي آزمايشاتي بررسي شد.

میزان تاثیر حشره کش های تنداکسیر روی آفت پسته

ميزان تاثير حشره كش هاي ذكر شده بر روي لارو سن يك و حشرات كامل كفشدوزك conglobata Oenopia ، حشرات كامل و شفيره هاي زنبور pistaciae Psyllaephagus نيز بررسي شد و در شرايط آزمايشگاه بيشترين ميزان مرگ و مير مربوط به حشره كش پاليزين به ميزان 93/ 84 درصد و كمترين ميزان آن مربوط به حشره كش تنداكسير با 74/ 80 درصد محاسبه شد . درصد مرگ ومير حشره كش سيرينول 71/ 82 محاسبه شد.

در شرایط مزرعه ای و در نمونه برداريهاي 14 روز پس از سمپاشي مقايسه ميانگين ها در سطح 5 درصد نشان داد بين حشره كش هاي گياهي اختلاف معني داري وجود نداشت و در يك گروه قرار گرفتند . همچنين اين سه حشره كش با حشره كش شيميايي كنسالت در يك گروه و با حشره كش شيميايي موسپيلان اختلاف معني داري داشتند و در گروههاي جداگانه اي دسته بندي شدند.

بهترین حشره کش برای پسیل معمولی پسته

در نمونه برداري بيست و يك روز پس از سمپاشي هر سه حشره كش گياهي اختلاف معني داري با حشره كشهاي شيميايي داشتند و در دو گروه جداگانه قرار گرفتند . در بررسي ميزان تاثير حشره كش ها بر روي لارو سن يك كفشدوزك مشخص شد حشره كش شيميايي موسپيلان بيشترين تلفات را با مجموع مرگ ومير 09/ 93 درصدي ايجاد كرد . حشره كش شيميايي كنسالت 18/ 36 درصد تلفات، حشره كشهاي گياهي سيرينول 80/ 18 درصد، پاليزين 04/ 23درصد، تنداكسير 80/ 13 درصد مرگ و مير را ايجاد كرد .ند در بررسي ميزان تاثير بر روي حشراتكامل زنبور مشخص شد موسپيلان 50/ 92درصد، كنسالت 45 درصد، سيرينول 02/ 33 درصد، پاليزين 50/ 52درصد، تنداكسير 50/ 37 درصد مرگ و مير را ايجاد كردند. ميزان تاثير حشره كش شيميايي موسپيلان بر روي حشرات كامل كفشدوزك 49/ 57 درصد، كنسالت 90/ 16 درصد، سيرينول 66/6 درصد، پاليزين 66/ 11درصد، تنداكسير 66/ 11 درصد محاسبه شد . بر اساس معيارهاي IOBC در تقسيم بندي اثر سموم بر روي دشمنان طبيعي حشره كشهاي موسپيلان،كنسالت، سيرينول، پاليزين و تنداكسير به ترتيب برروي حشره كامل كفشدوزك در گروه سموم با خطر جزئي، بي خطر، بي خطر، بي خطر، بي خطر، حشره كامل زنبور با خطر متوسط، باخطر جزئي، با خطر جزئي، با خطر جزئي، باخطر جزئي ، لارو سن يك كفشدوزك با خطر متوسط، با خطر جزئي، بي خطر، بي خطر و بي خطر دسته بندي شدند . تمامي حشره كش هاي مورد استفاده در اين تحقيق بر روي مرحله مقاوم زنبور (لارو و شفيره درون پوره هاي موميايي شده) در گروه سموم بي خطر دسته بندي شدند. نتايج اين تحقيق نشان داد حشره كش هاي گياهي مورد استفاده در اين تحقيق به خوبي پسيل معمولي پسته را كنترل مي كنند و بر روي دشمنان طبيعي نيز اثر سوء بسيار كمتري نسبت به حشره كش شيميايي موسپيلان كه به عنوان سم رايج در باغات پسته استفاده مي شود و مي توان از اين حشره كشها براي كنترل پسيل پسته استفاده كرد.